Amerykański krążownik szos. Gigantyczny, skrzydlaty, lśniący tonami chromu. Szybki jak ponaddźwiękowy myśliwiec i luksusowy niczym jacht milionera. To coś więcej niż samochód – to esencja najbardziej hedonistycznej i beztroskiej epoki w dziejach. Stylu życia i optymizmu, które najpewniej nie wrócą już nigdy.

My, Polacy, mamy szczególny sentyment do ówczesnej Ameryki. W czasach tużpowojennych nie było w świecie bardziej proamerykańskiego narodu niż my. Mój ś. p. Dziadek do końca życia nie mógł wybaczyć Jankesom, że zatrzymali się na Łabie i nie poszli dalej, aż do Moskwy. „Rozumiem ich, mieli dość wojny, ale to byłoby wszystkim wyszło na dobre” – mawiał. Ba, jeszcze w 1990r. jeden z ważniejszych polskich artystów kabaretowych głosił, że Polska powinna wypowiedzieć wojnę Stanom Zjednoczonym, a następnie natychmiast się poddać.

Polska tęsknota za American Dream nie ograniczała się do marzeń prostych ludzi – była obecna również w kulturze wyższej. Jedno z najlepszych dzieł Sławomira Mrożka, opowiadanie pt. „Moniza Clavier„, opisuje historię biednego, polskiego turysty, który bez grosza przy duszy tuła się po Wenecji i niespodziewanie przyciąga uwagę hollywoodzkiej gwiazdy, tytułowej Monizy Clavier. Zaproszony przez nią na arystokratyczny bal snuje marzenia o życiu amerykańskiego milionera i wielkopańskich wizytach w ojczyźnie.

„(…) mogę na przykład zakupić wielką partię skuterów, dziesięć, piętnaście, trzydzieści tysięcy sztuk, i wszystkie poślę, nowiutkie, jako dar dla naszej młodzieży. Cło także zapłacę, proszę bardzo. Niech mają, za ciężkie dzieciństwo, za to, że musieli patrzeć, jak ich ojcowie moczą nogi, całe w bąblach, po powrocie z ucieczek. (…) Jakby jaka zbiórka na jakiś pomnik w kraju, też dołożę. Znajomi będą chcieli założyć sobie kafelki w łazience albo kranik jaki nowoczesny, owszem, chętnie kupię i im poślę. Oni tak tęsknią za nowoczesnością, kto wie, jak by byli nowocześni, gdyby tylko mieli odpowiednie warunki. (…) Może kiedyś pojadę tam z wizytą (…) Zamieszkam w hotelu dla cudzoziemców, zaobserwuję zmiany, jakie zaszły podczas mojej nieobecności, służba do mnie zagada po angielsku, a ja wtedy do nich mową ojczystą: „Proszę mi podać to albo tamto”. Dopiero będzie zdziwienie i radość. Jak się zna język, to można lepiej zwiedzić kraj. Samochód możemy jakiś wziąć ze sobą albo dwa, na przykład seledynowego Buicka, z reflektorami jak gwiazdy betlejemskie. Gawiedź zbierze się wokół niego na parkingu, a ja, kiedy będę wyjeżdżał, zostawię go na ulicy. Zdyszany dyrektor hotelu biegnie za mną, woła: „Mister, mister, pański samochód!”. A ja na to: „Zostawiam go”. On nie rozumie: „Jak to, zostawia pan samochód, taki samochód?”. „Tak, znudził mi się.” „Jakże, nie zabiera go pan ze sobą z powrotem?” „Nie, jestem zmęczony. Po prostu go zostawiam, niech pan z nim zrobi, co pan zechce.” Taki będę miał styl.”

Styl amerykańskiego milionera. Czy cokolwiek na świecie może symbolizować go lepiej niż rozdawanie hotelarzom seledynowych Buicków z reflektorami jak gwiazdy betlejemskie…? Oczywiście w oczach Polaka epoki Zimnej Wojny.

Czytaj więcej ›