STRUMIEŃ ŚWIADOMOŚCI: „Z MIŁOŚCI DO MOTORYZACJI, ZE SMAKIEM DO WINA”

 

Czy przedwojenna motoryzacja może być interesująca?

Dla wielu dzisiejszych samochodziarzy „klasyk” to model z lat 90-tych, a historia indywidualnej mobilności zaczęła się od Polskich Fiatów, występujących w dwóch rozmiarach. O tym, że marka Polski Fiat funkcjonowała już w latach 30-tych, często nawet nie wiedzą, a jakiekolwiek auta przedwojenne są dla nich jak stwory z greckiej mitologii. A przecież one nie tylko istniały, nie tylko były produkowane i eksploatowane, ale też często nosiły znane do dzisiaj marki. Co więcej, wcale niemało takich wozów wciąż istnieje i jeździ.

Wiosną 2010r. oglądałem najsłynniejszy europejski konkurs elegancji dawnych samochodów, w barokowym pałacu Villa d’Este nad włoskim jeziorem Como. Wiele pokazywanych tam pojazdów dotarło na miejsce na kołach: specjalną nagrodę za dojazd najdalszy otrzymał niejaki Frans van Haren, właściciel Mercedesa SSK z 1928r., który przyjechał aż z Amsterdamu. Ponad tysiąc kilometrów.

Czy to jest wyczyn? Jeśli w 1908r. grupka zapaleńców postanowiła pojechać samochodami z Nowego Jorku do Paryża – praktycznie dookoła świata, przez pustkowia pozbawione dróg, samodzielnie zdobywając nie tylko benzynę i części zamienne, ale też żywność i wodę pitną – to czym jest przejażdżka współczesnymi, gładkimi autostradami, w tempie pozwalającym swobodnie wyprzedzać sznury ciężarówek?

Tak, przedwojenne samochody potrafią normalnie jeździć – w dowolnych warunkach, na dowolnym dystansie. Po to je w końcu konstruowano i produkowano. A że od kierowców wymagają odrobiny więcej niż aktualnego prawa jazdy kat. B, to tylko czyni je ciekawszymi.

***

Automobilowe Epoki Mosiądzu i Niklu wciąż mają swych fanów. Należy do nich między innymi pan Stanisław Suder, który posiada wspaniałą kolekcję samochodów naprawdę dawnych i cyklicznie organizuje poświęcone im imprezy. Już dwukrotnie miałem zaszczyt uczestniczyć w nich jako członek jury: w czerwcu 2019r. na Retromobil Gali Kraków, a teraz w Suder Retro Mobil Cars Show. Dziś chciałbym zrelacjonować to ostatnie wydarzenie, które zapowiadałem tutaj od wiosny i które udało się znakomicie.

„Z MIŁOŚCI DO MOTORYZACJI, ZE SMAKIEM DO WINA” – brzmiało tym razem motto

Wielu ludzi myśli, że takie imprezy są hermetyczne, odgrodzone od świata wysokimi murami arystokratycznych rezydencji i niedostępne dla zwykłych śmiertelników. Prawda, że czasem tak bywa, ale nietrudno znaleźć pokazy, gdzie zaprasza się publiczność i przewiduje się dla niej specjalne atrakcje – np. plebiscyty na najpiękniejszy samochód, animacje dla dzieci, itp.

Miejsce tym razem było zacne: to Pałac Minoga, wzmiankowany jako szlachecki dwór już w XIII wieku, a w swej obecnej postaci wzniesiony w 1859r. według projektu Filipa Pokutyńskiego. Wokoło rozciąga się sześciohektarowy park i działająca winnica.

Foto: Karya, Licencja CC

Najważniejsi są jednak Uczestnicy i ich pojazdy. Goście wystawiające swoje czterokołowe skarby byli niezwykle życzliwi i chętnie odpowiadali na pytania zwiedzających. Zresztą ktokolwiek podejmujący niemały ciężar przywiezienia takiego cacka na imprezę otwartą, gdzie każdy może bezpłatnie wejść, nie robi tego po to, żeby przed ludźmi uciekać.

***

Program zaczynał się w sobotnie przedpołudnie, ale uczestnicy już od czwartku zjeżdżali do siedziby firmy Suder & Suder, przy wylotówce z Krakowa na Olkusz.

Regulamin generalnie dopuszczał tylko pojazdy sprzed 1950r., ale przewidywał też indywidualnie aprobowane wyjątki

Foto: Ryszard Gargul

Pan Stanisław Suder (z prawej) i jego prawa ręka, Konrad Chlan, wystąpili w wyścigowym rynsztunku. Za nimi stoi przedstawiany już na Automobilowni wyczynowy bolid Alba z 1919r.: ponieważ pan Stanisław nie wystawia swych pojazdów we własnych konkursach, jego samochody nie były oceniane, ale swą obecnością uświetniały imprezę.

Foto: Ryszard Gargul

Tu stoją Konrad i Tomek Dudka, który prowadzi w Niepołomicach zakład Auto Reaktywacja, a wiosną udostępniał mi Citroëna TA. Podobnie jak w 2019r., Tomek miał być członkiem jury i dbać o techniczną stronę imprezy.

Foto: Ryszard Gargul

Gwiazdą pokazu było Bugatti T43, które właściciel, pan Jean-Luc Chambrier, przywiózł na miejsce aż z Francji (nie, nie na kołach). Wprawdzie poza konkursem, bo chodzi o replikę argentyńskiej firmy Pur Sang, ale, jak świetnie wiemy, praktycznie nieodróżnialną od oryginału nawet przez najlepszych ekspertów FIVA.

Foto: Ryszard Gargul

FIVA (Fédération Internationale des Véhicules Anciens) to założona w 1966r. federacja klubów motoryzacji zabytkowej. Organizacja zacna i zasługująca na docenienie, bo między innymi jej wysiłkom zawdzięczamy utrzymanie historycznych pojazdów w ruchu drogowym: to FIVA lobbuje za wyjątkami od pseudoekologicznych zakazów, czego w dzisiejszych czasach nie można przecenić.

O FIVA wspominam dlatego, że przewodniczącym jury imprezy – a więc przełożonym moim i Tomka – był w Minodze Marek Gacek, jeden z dwóch w Polsce sędziów z międzynarodową licencją FIVA. Zaszczyt pracy z nim miałem już po raz drugi (pierwszy był na Retromobil Gali 2019).

Foto: Ryszard Gargul

Mieliśmy wielkie szczęście do pogody: przez cały weekend świeciło słońce, podczas gdy poprzedni przyniósł powódź, szczególnie tragiczną dla Czech i Dolnego Śląska. Marek dokładnie wtedy sędziował rajd u naszych południowyh sąsiadów i przez kilka dni nie wiedział, czy zdoła wrócić bezpiecznie i na czas. Na szczęście zdołał.

20-kilometrową trasę do Minogi konwój zabytków pokonał z policyjną eskortą. Dotarli wszyscy, bez żadnych kłopotów.

Foto: Ryszard Gargul

Wjazd na teren Pałacu

Foto: udostępnił Organizator

***

Ocenianych samochodów było ostatecznie dziewięć (wystawionych poza konkursem – ponad drugie tyle). Do najmłodszych należało błękitne MG TD z 1953r.

MG TD to klasyczny brytyjski roadster. Ten model przetestowałem kiedyś dzięki uprzejmości mojego wujka z Kęt, ale w skrócie przypomnę: chodzi o konstrukcję przedwojenną, rozwijaną od końca lat 20-tych do 50-tych. Wersja TD (1.250 cm³, 55 KM, 130 km/h) powstała w 30 tys. egz., w latach 1949-55.

Wspaniale zachowany egzemplarz wystawił w Minodze Rafał Pliszka

Foto: udostępnił Organizator

Foto: praca własna

Foto: praca własna

Foto: GarageAge

Również z 1953r. pochodzi srebrno-czarny Rolls-Royce Silver Wraith – produkowany pomiędzy 1946-59r., ale stanowiący rozwinięcie Wraitha wprowadzonego w 1938r. i reprezentujący jeszcze szkołę przedwojenną, tzn. sprzedawany jako podwozie do zabudowy. Jego sześciocylindrowa rzędówka ma pojemność 4,25 litra (i moc określaną jako „wystarczająca”, a dziś ocenianą na około 125 KM) i jest połączona z manualną, czterobiegową skrzynią. W ówczesnej Europie nawet Rolls-Royce’y wymagały pompowania sprzęgłem. Dopiero właśnie w 1953r. producent opcjonalnie zaoferował automatyczną przekładnię Hydramatic kupowaną od GM, taką jak w opisywanym tu niedawno Oldsmobile’u – czyli modelu klasy średniej, starszym o ponad dekadę. Dobrze pokazuje to dystans pomiędzy ówczesną motoryzacją europejską i amerykańską.

Silver Wraith jest oczywiście rzadszy od MG – powstał w 1.883 egz. Ten piękny okaz stanowi własność małopolskiego kolekcjonera, pana Marcina Kusa.

Foto: praca własna

Foto: Wojciech Wiecha

Foto: Wojciech Wiecha

BMW 326 to już prawdziwa Epoka Niklu – rocznik 1938. To też godne uwagi, bo dziś dominują raczej egzemplarze wyprodukowane w NRD (fabryka BMW w Eisenach po wojnie znalazła się po wschodniej stronie, a zanim zasłynęła z Wartburgów, przez dłuższy czas kontynuowała nielegalnie produkcję przedwojennych „beemek”).

Auto zadebiutowało w 1936r. Miało sześciocylindrowy, dwulitrowy silnik o mocy 50 KM, rozwijało 115 km/h i do 1941r. znalazło prawie 16 tys. nabywców. Biało-niebieski egzemplarz państwa Adama i Teresy Czekaj był pięć lat temu obecny na Wawelu. 

Foto: udostępnił Organizator

Foto: udostępnił Organizator

1934 – to rocznik drugiego Rolls-Royce’a pana Kusa, żółto-czarnego pojazdu serii 20/25 – czyli „małego” modelu superluksusowej marki, oferowanego w latach 1929-36 (oczywiście wyłącznie jako podwozia). Ten konkretny egzemplarz – również znany z Wawelu z 2019r. – ma karoserię z Australii, z dwojgiem drzwi po stronie lewej i tylko jednymi po prawej. Stan zachowania – a raczej jakość odbudowy – budzi ogromny szacunek.

„Wystarczającą” moc 3,6-litrowej, rzędowej szóstki szacuje się tutaj na 65 KM (właśnie skromność tych liczb, umiejętnie przekuta w marketingową „pozę” firmy, była przyczyną długoletniego ukrywania parametrów Rolls-Royce’ów). Mimo szalejącego kryzysu gospodarczego fabryka sprzedała 3.827 podwozi, wycenionych na 1.100 funtów sztuka – jedenastokrotność najtańszych samochodów brytyjskich (najmniejszego Austina, Morrisa i Forda), tudzież około 8,5-roczne przeciętne zarobki. Cena nie zmieniała się pomiędzy 1922-39r., bo w świecie pieniądza kruszcowego zjawisko inflacji nie istniało.

Foto: udostępnił Organizator

Foto: udostępnił Organizator

Foto: Wojciech Wiecha

Dalej w hierarchii starszeństwa znalazły się dwa Packardy: beżowy 733 z 1930r. i zielony 526 z 1928r. Packard był amerykańskim odpowiednikiem Rolls-Royce’a i pionierem na polu silników V12, jednak oba egzemplarze z Minogi mają motory rzędowe. Pierwsza cyfra oznaczeń to numer serii (używany przez Packarda zamiast rocznika: w ten sprytny sposób firma nie zobowiązywała się do corocznych wymian modeli, choć w praktyce modyfikowała je w podobnym rytmie, co 7-20 miesięcy), zaś dwie kolejne to rozstaw osi w calach pomniejszony o sto.

733 z 1930r. to wariant dłuższy z dwóch dostępnych, napędzany 5,2-litrowym R8 o mocy 90 KM. Właściciel, Ryszard Gargul (który na Wawelu wystawiał American Bantama), poddał auto restauracji trwającej aż dziesięć lat. Ponieważ jeździ nim regularnie, wprowadził kilka modyfikacji: problematyczny podciśnieniowy układ zasilania zastąpił elektryczną pompą, a trójszczotkową prądnicę z wiecznie niedziałającym regulatorem napięcia – nowoczesnym alternatorem. Tak przygotowany Packard bezproblemowo pokonuje dowolnie długie trasy.

Foto: praca własna

Foto: Wojciech Wiecha

Foto: udostępnił Organizator

Foto: udostępnił Organizator

Egzemplarz z 1926r. ma 4,7-litrowy motor sześciocylindrowy, rozwijający 80 KM. Seria 526 w ciągu nieco ponad jednego roku powstała w 28.336 egz. (równolegle produkowana 533 – w kolejnych 13.412). Przypomnę że ledwie dwulitrowe BMW opuszczało fabrykę 16 tys. razy w prawie sześć lat, a porównywalny Rolls-Royce – 3.827 razy w lat siedem. To kolejny, dobitny miernik ogromu przepaści dzielącej ówczesną Europą i USA.

Foto: Agata Hendzel

Foto: Wojciech Wiecha

Cofając się dalej napotykamy Forda A. Ale nie zwyczajnego, a z karoserią landaulet naśladującą dawne karety, zamówioną do celów wystawowych przez samego Edsela Forda!!

Dane seryjnego Modelu A – następcy legendarnego Modelu T – przytoczę tylko z obowiązku: 4 cyl., 3,3 litra, 40 KM, 100 km/h, ponad 4,3 mln sztuk wyprodukowanych w latach 1927-31. Ten konkretny egzemplarz przyjechał z Muzeum FordMobil prowadzonego w Będzinie przez Agatę i Roberta Hendzlów, którzy niedawno sprowadzili go z likwidowanej kolekcji holenderskiej.

Foto: udostępnił Organizator

Foto: Agata Hendzel

Agata z Robertem – jak zresztą zwykle – wystąpili w pięknych strojach z epoki

Foto: udostępnił Organizator

1924 to rok produkcji trzeciego wystawianego w Minodze pojazdu pana Marcina Kusa – marki Durant Star 04C. Ta firma to temat na osobny wpis: William Durant, twórca koncernu General Motors, po ostatecznej utracie kontroli nad dziełem swego życia próbował odegrać się budując drugą, podobną organizację – niestety bez sukcesu. W latach 1921-31 usiłował konkurować z Fordem, GM, Chryslerem i innymi potentatami stworzywszy marki Star, Rugby, Durant, Flint i Locomobile (planowane luksusowe Princeton i Continental nie zostały już utworzone). Ostateczny kres marzeniom Duranta położyło gospodarcze załamanie początku lat 30-tych. On sam dożył 1947r. utrzymując się ze skromnej emerytury, jaką w swej wspaniałomyślności wypłacał mu prezes GM, Alfred Sloan.

Czterocylindrowy, 2,5-litrowy Star (marka Durant nie jest tu prawidłowa, została zaznaczona dla jaśniejszej identyfikacji pojazdu) jako nowy kosztował 500$ i próbował konkurować z Fordem T, Chevroletem i Dodge’em, ale nie dorównywał im technicznie: pan Durant zbyt mocno skupił się na aspekcie biznesowo-marketingowym zaniedbując stronę inżynierską (auta składały się z dość przypadkowych klocków od poddostawców, nie tworząc harmonijnej całości). Ocalałe relikty jego przedsięwzięcia są dziś ogromnie rzadkie. Ten tutaj dumnie prezentuje naklejkę „MAM 100 LAT W PEŁNEJ KONDYCJI”.

Foto: udostępnił Organizator

Foto: Ryszard Gargul

Najstarszym – aż 109-letnim!! – uczestnikiem konkursu był Ford T: znów z będzińskiego muzeum i znów ze szczególną historią, bo skarosowany jako dostawczak i przez długie lata rozwożący tortille w kalifornijskim mieście Santa Monica. Właściciel traktował go sentymentalnie, jako pamiątkę czasów rozkręcania biznesu, i używał do pracy jeszcze w latach 60-tych (!!). Po jego śmierci firmę przejęły dzieci, które, jak to nieraz bywa, szybko zbankrutowały. Na licytacji masy upadłościowej burmistrz Santa Monica apelował, by znanego w mieście fordziaka kupił ktoś z tubylców, dziś jednak auto znajduje się w Będzinie.

Furgonetka również wygląda wspaniale, a zachowany boczny panel z namalowanymi tortillami zastępuje czasami reklama akumulatorów, których hurtownię i (prawdopodobnie jedyne w świecie) muzeum prowadzą aktualni właściciele.

Foto: praca własna

Foto: Ryszard Gargul

Uwagę zwraca niezwykle misterna karoseria, a zwłaszcza kabina i dach

Foto: praca własna

Foto: praca własna

Furgonetka bardzo mnie zdumiała: jako narzędzie pracy wystarczyłaby skrzynka zbita z desek, tymczasem swym rozmachem auto dorównuje luksusowym limuzynom. No ale w tamtych czasach mawiano, że obcowanie z Pięknem stymuluje człowieka do bycia pięknym – nie w sensie wyglądu, ale moralności, pracy i samodoskonalenia. Patrząc na ówczesne dokonania trudno nie zauważyć korelacji…

***

W Minodze, zanim zabytkowe silniki zdążyły przestygnąć, padł sygnał do wyjazdu na wspólną przejażdżkę pod Bramę Ojcowską, położoną na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego. To miejsce normalnie objęte zakazem ruchu i udostępnione nam za specjalnym zezwoleniem.

Kawalkadę poprowadził pan Suder wieziony przez Tomka Dudkę w swoim najnowszym nabytku: zjawiskowym Nashu wyprodukowanym w 1932r. w USA, ale skarosowanym w stylu wyścigówki z lat 20-tych w 1957r. w Argentynie. Szczegóły tej historii pozostają jak dotąd tajemnicą.

Foto: udostępnił Organizator

Foto:Wojciech Wiecha

Foto:Wojciech Wiecha

Ośmiocylindrowa rzędówka Nasha ma pojemność 5,2 litra i moc 125 KM

Foto: praca własna

Jako że mój samochód nie był objęty zezwoleniem, pod Bramę Ojcowską zabrałem się z Agatą i Robertem

Foto: udostępnił Organizator

Fordami A Robert regularnie pokonuje dalekie trasy: tym samym egzemplarzem kilka tygodni wcześniej uczestniczył w Motoclassic Wrocław, gdzie – podobnie jak do Minogi – dojechał z Będzina na kołach. „Mamy w Muzeum kilka aut-długodystansowców, utrzymywanych w takim stanie, żeby jeździły całkowicie niezawodnie” – mówi właściciel.

Foto: praca własna

Nie tylko niezawodnie, ale i bezpiecznie: pod Pieskową Skałą mieliśmy groźną sytuację z autobusem, wymagającą awaryjnego hamowania. Linkowe hamulce sprzed prawie stu lat potrafiły zablokować koła i zaskakująco skutecznie zatrzymać auto z około 50 km/h. Równie dobrze radził sobie silnik, wyciągając Forda z czterema osobami pod sporą górę, na najwyższym biegu!! „Na otwartej drodze utrzymuję zwykle 80-85 km/h, z góry do 90” – dodaje Robert. Przypominam, że Model A to najtańszy amerykański samochód z roku 1928, o katalogowej prędkości maksymalnej 100 km/h.

Wspominam o czterech osobach, ponieważ flagowy Nash pana Sudera niestety odmówił posłuszeństwa (urwało się mocowanie wentylatora chłodnicy). Tomek został na miejscu, by coś zaradzić, a Gospodarz dosiadł się do Forda.

Pod Bramą Ojcowską

Foto: praca własna

Foto: praca własna

Foto: praca własna

Foto: praca własna

Foto: udostępnił Organizator

Pyszny poczęstunek (chleb ze smalcem i ogórkami oraz szarlotka) od lokalnego Koła Gospodyń Wiejskich

Foto: udostępnił Organizator

Foto: praca własna

Przez całą sobotę towarzyszył nam akordeonista grający klasyczne francuskie walce i nie tylko

Foto: udostępnił Organizator

Panowie Stanisław Suder i Marcin Kus w połowie swej okazałości

Foto: udostępnił Organizator

A tutaj całe towarzystwo wraz z Kołem Gospodyń

Foto: udostępnił Organizator

W słoneczny weekend Ojcowski Park Narodowy przyciąga tysiące turystów, więc na brak zainteresowania nie narzekaliśmy

Foto: praca własna

***

Po powrocie do Minogi samochody ponownie stanęły przed Pałacem.

Nash szczęśliwie doturlał się do bazy, ale porządna naprawa będzie konieczna

Foto: udostępnił Organizator

Do pracy przystąpiło jury – niestety tylko dwuosobowe, gdyż Tomek miał ręce pełne innej roboty. Do ocen służyły oficjalne karty FIVA na okoliczność Konkursów Elegancji.

Foto: Michał Renc

Foto: udostępnił Organizator

Auta oceniała również publiczność, wybierająca swego ulubieńca w głosowaniu

Foto: praca własna

Foto: praca własna

Foto: praca własna

Osobną atrakcją było zwiedzanie pałacowej winnicy (z degustacją za dodatkową opłatą)

Foto: udostępnił Organizator

Lokalne wina zdobyły wielkie uznanie Francuzów, a to ogromny komplement. Na krześle z prawej siedzi Jean-Luc Chambrier – producent i dystrybutor części do zabytkowych motocykli, który do Minogi przywiózł replikę Bugatti, pośrodku – Modeste Trechein, prezes francuskiego klubu Hispano-Suizy, po lewej – pan Stanisław Suder.

Foto: udostępnił Organizator

Piknikowa atmosfera z lat międzywojennych

Foto: udostępnił Organizator

Po lunchu znany dziennikarz, Wojciech Majewski, poprowadził panel dyskusyjny

Foto: udostępnił Organizator

Były występy szczudlarzy i akrobatów…

Foto: udostępnił Organizator

Foto: praca własna

…pokazy międzywojennej mody…

Foto: Agata Hendzel

…oraz animacje i retro-atrakcje na najmłodszych.

Foto: udostępnił Organizator

Faworytem publiczności okazał się beżowy Packard 733. Z kolei po zsumowaniu punktów jury okazało się, że pierwsze miejsce zdobył żółto-czarny Rolls-Royce, drugie – błękitne MG (warunkowo, o ile odnajdzie się prawidłowy korek wlewu paliwa 😉 ), zaś trzecie – znów beżowy Packard.

Pan Stanisław z Konradem wręczają nagrodę od publiczności

Foto: udostępnił Organizator

***

Parę słów należy się pojazdom pozakonkursowym.

Pan Chambrier, producent części motocyklowych, obok Bugatti przywiózł kilka zabytkowych jednośladów

Foto: Wojciech Wiecha

Foto: Wojciech Wiecha

Foto: Wojciech Wiecha

Foto: Wojciech Wiecha

Czy na ostatnim zdjęciu widzicie to, co ja? Otóż pan Marcin Kus, który od lat wraz z synami prowadzi salony Opla, Porsche i BMW, prywatnie przyjechał BMW Z8. Takiego cacka nigdy jeszcze nie widziałem na żywo.

Foto: GarageAge

Foto: GarageAge

Foto: GarageAge

Foto: praca własna

Obsada kącika aut gości wielokrotnie się zresztą zmieniała: przez moment stał tam piękny Triumph TR3…

Foto: praca własna

…ciekawy Mustang…

Foto: praca własna

…i znany Automobilowniakom Buick Electra 225.

Foto: praca własna

Najciekawsze były jednak pojazdy stare, ale z różnych powodów nieuczestniczące w konkursie. Większość z nich – choć nie wszystkie – należała do kolekcji pana Sudera.

Ponieważ Gospodarz działa w branży ciężarówkowo-autobusowej, na miejscu nie mogło zabraknąć zabytków wagi ciężkiej – marek Renault…

Foto: Wojciech Wiecha

…Ford…

Foto: Wojciech Wiecha

…i Mercedes-Benz (powojenny).

Foto: Wojciech Wiecha

Pan Kus sprowadził też dwa historyczne traktory „systemu Porsche„

Foto: Wojciech Wiecha

Foto: Wojciech Wiecha

Z aut niższej kategorii wagowej warto wymienić wyścigowego Hudsona (zakupionego w pakiecie z Nashem)…

Foto: udostępnił Organizator

…i również wyścigową Albę, przedstawianą tu już w osobnym artykule.

Foto: udostępnił Organizator

Była paryska taksówka Renault z 1909r…

Foto: udostępnił Organizator

Foto: udostępnił Organizator

…autentyczny de Dion-Bouton z 1925…

Foto: Ryszard Gargul

…oraz najstarszy w stawce, jednocylindrowy Rochet z 1902r. – prawdziwa perła w kolekcji pana Stanisława. Jak najbardziej na chodzie.

Foto: udostępnił Organizator

***

Na sam koniec zostawiłem jeszcze jedną maszynę: oficjalnie zgłoszoną do konkursu, jednak ostatecznie nieocenioną z powodu nieoryginalności – chodzi bowiem o argentyńską replikę Bugatti T43, wyprodukowaną w 2000r. dokładnie według specyfikacji rocznika 1929.

Obcować z Bugatti w takim anturażu, przy akompaniamencie akordeonu, to wielkie przeżycie

Foto: Agata Hendzel

Model T43 to jeden z klonów legendarnej 35-tki, wyprodukowany w latach 1927-32 w 160 egz. Miał ośmiocylindrowy silnik z kompresorem, o pojemności 2,3 litra i mocy 100, 115 lub 125 KM, rozpędzający auto do 160-180 km/h. W latach 20-tych była to prędkość iście naddźwiękowa.

Czy już mówiłem, że najlepsi rzeczoznawcy nie odróżniają replik Pur Sang od oryginałów? Tu zgadza się każdy szczegół, każda śrubka, kolor i faktura każdej blaszki. Swoją drogą nie dziwię się Ettore Bugattiemu, który swe auta uważał za dzieła sztuki.

Foto: praca własna

Czteroosobowe nadwozie typu tourer mierzy 4,32 x 1,48 metra. Jest po żołniersku proste, bez zbędnych udziwnień, ale i bez wygód: wsiadanie przez bardzo wysoki próg to sztuka niemal akrobatyczna.

Foto: praca własna

Przed wojną w Alzacji przednie osie wycinali z jednego kawałka specjalnej, wysokowytrzymałej stali. Nie wiem, czy dziś w Argentynie robią tak samo.

Foto: praca własna

Przedni resor, nożycowy amortyzator i linka ogromnego, bębnowego hamulca. Zawierzylibyście swe życie takiemu sznureczkowi, przy 180 km/h…?

Foto: praca własna

Z tyłu wygląda to bardzo podobnie

Foto: praca własna

Tył typu boat-tail i kute alufelgi z lat 20-tych to kombinacja jedyna w swym rodzaju

Foto: praca własna

Ten kształt podkowy – chyba jeszcze bardziej

Foto: praca własna

W Argentynie znaczków Bugatti nie używają, ale, jak mawia właściciel firmy Pur Sang, „za modyfikacje dokonane przez klientów odpowiadać nie możemy„

Foto: praca własna

Przy stoliku Francuzów dyskusje nie ustawały. Jeździ pan często swoim Bugatti? – spytałem pod wieczór pana Chambriera, ubranego w nieodłączny farmerski kapelusz i ogrodniczki. „Oui, oui” – odpowiedział – „jeżdżę bez przerwy, od 24 lat. Wiosną zrobiłem nim 1.600-kilometrową trasę dookoła Francji„. To musi być niesamowite przeżycie, prawda? „Oui, oui, niezgorsze. Jak chcesz, przewiozę cię jutro po śniadaniu i sam zobaczysz„. Serce podskoczyło mi do gardła…

Foto: praca własna

Niedziela miała być spokojniejsza – bez ocen aut, wycieczek, paneli dyskusyjnych i przemów. Ja jednak wiedziałem, że będzie niesamowita…

Foto: praca własna

***

W niedzielę do Minogi przywiozłem żonę, która wolała ten właśnie dzień, luźniejszy i krótszy, bo kończący się już po lunchu. Skusiła ją też oczywiście niepowtarzalna okazja do przejażdżki Bugatti. Niestety, jak pisałem, wsiadanie okazało się zdradzieckie: czubek wizytowego buta Ani ześlizgnął się z progu, a ja stałem o metr za daleko, by zdążyć ją złapać. Szczęśliwie obyło się bez ran, choć prawe przedramię bolało przez dwa dni. No cóż, lepsze to niż los Isadory Duncan…

Z nerwów nie sfotografowałem feralnego progu, ale uwierzcie, że wejść tu niełatwo, zwłaszcza do tyłu (przednie oparcie można położyć, jednak cały fotel trzeba przekroczyć stojąc na progu samymi palcami drugiej stopy – stąd upadek Ani). Nie ma kierunkowskazów (kierowca wystawia ramię, jak rowerzysta), są za to aż trzy lusterka. Jak mówi właściciel – nawet użyteczne, jeśli ustawić je precyzyjnie. A pęknięć środkowego lusterka i szyby czołowej prawie nie widać…

Foto: praca własna

Sztywna kolumna metalowo-drewnianej kierownicy, dźwignia zmiany biegów w formie prostego pręta, aparat zapłonowy w centrum deski rozdzielczej i cztery podstawowe wskaźniki – bez szybkościomierza – tkwiące przed oczami pasażera (mechanika). To wszystko robi niesamowicie pierwotne wrażenie, mimo że w tej wersji drewniana podłoga zakrywa już wał napędowy.

Foto: praca własna

W drogę!!

Foto: praca własna

Bugatti jechałem jako pasażer, ale przeżycie było nieziemskie. Dominującym odczuciem jest hałas – hałas PIEKIELNY, występujący już przy 40-50 km/h, a złożony z ogłuszającego jazgotu kompresorowej R8-mki z dość „luźnym” wydechem i szalonego pędu powietrza. Tornado szaleje zwłaszcza na tylnych siedzeniach (Ania, jako doświadczona automobilistka, mentalnie i technicznie przygotowała się do konieczności odtworzenia fryzury po przejażdżce), ale na przednich też.

Zawieszenie jest twarde: po ledwie 20 minutach jazdy z przepisowymi prędkościami bolały nie tylko uszy, ale też kręgosłup – mimo wcale nie najgorszego stanu nawierzchni (tak, stare auta radzą sobie z gorszymi wertepami, ale współczesnego komfortu nikt wtedy nie obiecywał). Osiągane prędkości wydawały się niższe niż w rzeczywistości, bo kierowca używał dość niskich biegów (GPSem zmierzyłem maksymalnie 80 km/h – i to był jedyny moment wrzucenia na krótko czwórki). Po silniku spodziewałem się więcej elastyczności: Bugatti wyraźnie lubi obroty, a na podjazdach domaga się redukcji, co mocno zaskakuje w kontekście wieku konstrukcji. Dzień wcześniej Ford A zachowywał się dokładnie przeciwnie, no ale to w końcu był amerykański dolniak, a nie kompresorowa „Czysta Krew” z Molsheim.

Z prawego fotela widziałem nieustanną walkę kierowcy z maszyną: skręt na skrzyżowaniu wykonuje się całym ciężarem ciała, a skrzynia biegów zgrzyta przy każdej zmianie, mimo fachowo aplikowanego międzygazu. Szczerze podziwiam ludzi, którzy w tych warunkach potrafili przejechać „od strzała” całe Mille Miglia. Nie dziwię się też, że Czeszka, Eliška Junková, wycofała się z całodziennego sycylijskiego wyścigu Targa Florio, bo po prostu nie wytrzymała fizycznie.

My odbyliśmy tylko 20-minutową rundkę po okolicznych wioskach, której pierwszą część, przed zawróceniem, sfilmowałem w całości. Z emocji praktycznie nie odzywaliśmy się przez całą drogę…

***

Na koniec chciałem serdecznie podziękować Organizatorom imprezy, jej Uczestnikom i Gościom – w tym wielu z Was, którzy licznie odwiedziliście Minogę. Przepraszam, że nie miałem wiele czasu, by dłużej porozmawiać (zwłaszcza w sobotę), ale na pewno będzie jeszcze okazja. W szczególny sposób dziękuję tym, którzy użyczyli mi zdjęć do niniejszego tekstu – bo sam, przez natłok zajęć, fotografowałem niewiele.

Cóż można jeszcze dodać? Chyba tylko powtórzyć, że samochody z pierwszej połowy XX wieku wciąż istnieją i wciąż da się nimi jeździć. Wciąż żyją ludzie, którzy przedwojenną motoryzację kochają i organizują imprezy poświęcone wyłącznie jej. U nas, na polskiej prowincji – bo i poważne kolekcje przedwojennych aut, czasem niezwykle rzadkich i cennych, rezydują nad Wisłą już od dawna.

„KONIEC I BOMBA, KTO NIE PRZYJECHAŁ – TEN TRĄBA!!” – chciałoby się sparafrazować pewnego przedwojennego autora. Pozostaje mieć nadzieję, że pan Stanisław i jego szacowni Goście nie powiedzieli jeszcze ostatniego słowa i że czekają nas kolejne edycje tej niezapomnianej imprezy!!

Foto: praca własna

Jeśli podobał Ci się artykuł – możesz rozważyć postawienie mi symbolicznej kawy (bez wpływu na dostępność treści bloga, przeszłych i przyszłych  – one są i zawsze będą całkowicie darmowe i całkowicie niekomercyjne)